19 Mayıs 1915

19 Mayıs 1915 Çanakkale; Çanakkale Savaşı içerisinde önemli bir tarihtir. Taarruza en fazla sayıda askerin katıldığı ve yine en fazla zayiatın verildiği muharebe olarak tarihe geçmiştir. 19 Mayıs Büyük Süngü Hücumu olarak da bilinmektedir.

19 Mayıs 1915

Taarruz Hazırlığı

13 Mayıs günü Enver Paşa, 2. ve 12. Piyade Tümenlerinden oluşan güçlü takviyelerin 5. Ordu’ya gönderildiği haberini verdi. Gönderilen mesajda 2. Piyade Tümeninin başkentteki 1. Kolorduya bağlı olduğu, kıdemli ve çok iyi eğitimli seçkin askerlerden oluştuğu yazıyordu. Komutanı ise ünlü özel kuvvetler komutanı Süleyman Askeri’nin kardeşi Hasan Askeri idi. Ayrıca Enver Paşa’nın mesajında topçu ve mühimmat desteğinin hızlandırılacağı sözü de yer almaktaydı. Bu bilgi üzerine Esat Paşa, Liman von Sanders’e bir taarruz planı sundu. Esat Paşa’ya göre düşman kuvvetlerini Seddülbahir hattına kaydırmış ve Arıburnu Hattı’nda zayıf kuvvetler bırakmıştı. Esat Paşa’ya göre yüksek sayıda asker ile yapılacak toplu bir taarruz düşmanı tamamen bölgeden temizleyecekti. Taarruz için yeni gelecek takviye birlikler ile birlikte 120mm ve 210mm topçu birliklerinin emrine verilmesini istedi. Takviye birlikler 11 Mayıs’ta İstanbul’dan yola çıkarak iki gün sonra bölgeye ulaştı. 14 Mayıs’ta Kuzey Gurubu emrine verildi. Birlik komutanları 17 Mayıs günü Esat Paşa’nın karargâhında taarruz hakkında bilgi ve gerekli emirleri almak üzere toplandı. Aslında büyük çaplı bir taarruz fikri 19. Tümen Komutanı Mustafa Kemal’e aitti. Deniz hattında yaşanan gelişmeler; düşman torpido gemileri ve nakliye gemilerinin geri püskürtülmesi; Türk Ordusu’ndaki morali çok yükseltmişti. Mustafa Kemal yeterli sayıda birlik ile yapılacak taarruz iyi planlanır ise düşman hatlarının yarılabileceğini düşünmekteydi. Bu fikrini Esat Paşa’ya iletmişti. Esat Paşa ise Mustafa Kemal’den aldığı taarruz fikrini tamamen değiştirerek kendi planını uygulamakta kararlıydı. Esat Paşa karargâhında yapılan görüşmelerden ve hazırlıklardan sonra taarruz tarihi olarak 19 Mayıs günü saat 03.30 belirlendi. Plana göre 17 Mayıs günü hazırlıklar tamamlanacak, görev dağılımları yapılacaktı.

Taarruz Planı

Plana göre 17 Mayıs günü hazırlıklar tamamlanacak, görev dağılımları yapılacaktı. 18 Mayıs günü ise birlikler güneşin batışıyla birlikte taarruz konuşlanmasını gerçekleştireceklerdi. Esat Paşa karargâhını Kemal Yeri’ne taşıdı ve hazırlıkların tamamlanması emrini verdi. 19 Mayıs sabahı yapılacak taarruz için resmi emir 18 Mayıs 20.00’da yayınlandı.

Esat Paşa’ya göre taarruz ile birlikte %30 kayıpla 6,5 saat içerinde ANZAC Kıyıbaşı temizlenmiş olacaktı. Mustafa Kemal 19. Tümen’i mevkiine yerleştirdi. 64. Alay’ı sağ kanada, muharip 57. Alay’ı sol kanada yerleştirirken 72. Alayı ise ihtiyat olarak geride bıraktı. Amacı kritik bir durum oluşur ise muharebenin seyrine göre cepheye sürmekti. 5. Tümen komutanı Hasan Basri; 13. Alay, 14. Alay ve 15. Alay’dan oluşan birliklerinin tümünü muharebe için hazırladı. Bir an önce yapılacak kuvvetli bir hücumun erken başarı getireceğine inanmaktaydı. 2. Piyade Tümeni komutanı Hasan Askeri ise tüm birliklerine hazır ol emri vermiş ve hücum ile birlikte trompetlerin çalınmasını ve Vatan Marşı’nın söylenmesini emretmişti. 16. Piyade Tümeni komutanı Albay Rüştü ise 47. ve 48. Alayları cepheye hazırlamış 125. Alay’ı da ihtiyat olarak tutmak üzere geride bırakmıştı.  Muharebeye katılacak tüm birliklere sırt çantalarının ve ağır teçhizatların geride bırakılması emri verildi. Topçu birliklerine ise taarruz esnasında düşman kuvvetlerinin cepheyi takviye etmesini önlemek için Anzac siperlerinin geri hattını ateşe tutarak ihtiyat birliklerini hedef alması emredildi.

Taarruza Katılan Birlikleri ve Konuşlandırma

Plan doğrultusunda birlik düzeni şu şekildeydi:

19. Tümen ( 10.966 Piyade )       – Kuzey Hattı ( Kılıç Bayırı )
5.   Tümen ( 6.000 Piyade  )         – Merkez Hat ( Bomba Sırtı )
2.   Tümen ( 10.946 Piyade )        – Merkez Hat ( Kırmızı Sırt – Kanlı Sırt )
16. Tümen ( 13.400 Piyade )       – Güney Hattı ( Kanlı Sırt – Adana Bayırı )
77. Alay      ( 800     Piyade  )         – Kabatepe Hattı ( Güney Kanat Desteği )

Genel Toplam : 42.112 Piyade

19 Mayıs Süngü Hücumu

18 Mayıs günü ANZAC siperlerine yapılan ağır topçu atışı ve uçakların keşif uçuşunda gördüğü hareketlilik itilaf birliklerinin 19 Mayıs günü saat 03.00’da tam olarak hazır olmasını beraberinde getirdi. Çok fazla beklemeden 30 dk içerisinde Türk Taarruzu başladı. Kuzeyden ilerleyen Mustafa Kemal komutasındaki 57. Alay öndeki Anzac siperlerini ele geçirmeyi başardı. Hasan Basri komutasındaki 5. Tümen birlikleri şiddetli hücuma geçerek bir süre ilerlemiş olsalar da birlikler arasındaki idari kopukluk ve yardımlaşma yetersizliği nedeniyle çok kısa süre içerisinde ağır kayba uğradı. Marşlar eşliğinde hücuma kalkan 2. Tümen ise gece karanlığında makinalı tüfek atışlarının bir anda üstüne çevrilmesiyle birlikle adeta bozguna uğradı. Hasan Askeri’nin yoğun bir çabayla bir araya getirebildiği kalan kuvvetleriyle 04.30 da yaptığı ikinci taarruz dalgası yine hüsran ile sonuçlandı. Hasan Askeri’nin 05.10’da Esat Paşa’ya gönderdiği raporda elindeki tüm birlikleri ihtiyatlar dahil olmak üzere kaybettiği yazmaktaydı.  Albay Rüştü komutasındaki 16. Piyade Tümeni tıpkı 19. Tümen gibi sessiz sedasız hareket etmesiyle bölgesinde başarıya ulaşmıştı. Saat 05.00’da 16. Tümen birlikleri ön Anzac siperlerini ele geçirmişti. Kuzeyde ise 19. Tümen hatlarından 07.00, 07.30, 09.30 ve 10.00 ‘da gelen haberler umut verici idi. Saatler 15.30’u gösterdiğinde 19. Tümen ele geçirdiği siperleri tutmayı başarmıştı. Saat 10.00’a kadar devam eden taarruz Esat Paşa tarafından durdurulmak zorunda kaldı. Kuzeyde ve güneyde gelen başarıya rağmen merkez hattın bozguna uğrayıp aşırı kayıplar vermesi taarruzun başarısızlığa uğramasına neden oldu.

Taarruz Sonrası

Böyle bir asker sayısı ve gücüne rağmen taarruzun başarısızlığa uğraması her iki taraf açısından da şaşkınlık yaratmıştır. Esat Paşa hücum için gerekli topçu desteğini sağlayamamıştır. Birliklerin sevk edilirken gizlilik esas alınmayıp düşman uçaklarına ifşa edilmesi, birliklerin dar bir alana çok sıkı bir düzende yerleştirilmeleri, gece yarısı baskın taarruzu olması gerekirken marşlar eşliğinde taarruz edilmesi, tümen komutanlarının başlarına buyruk hareket etmesi, birlikler arasında kopuklukların olması, merkez hattının çok çabuk dağılmasına sebep olmuş, taarruzun başarısızlık ve ağır kayıpla sonuçlanmasını beraberinde getirmiştir.

Hücum Zayiatları

19. Tümen          – 1.094
5.  Tümen           – 2.471
2.  Tümen           – 4.267
16. Tümen          – 1.508
77. Alay               – 144
Kayıp – Esir        – 486

Toplam: 9.970

19 Mayıs 1915 Büyük Süngü Taarruzu konulu yazımız hakkındaki tüm soru ve görüşleriniz için lütfen bizimle irtibata geçin…